“СИТИ” Их сургуулиас ЭЕШ өгөх хүүхэдтэй эцэг, эхчүүдэд хандан зөвлөгөө гаргажээ. Хичээлдээ анхаарал хандуулж буй хүүхэдтэйгээ хэрхэн хамтран ажиллах талаарх зөвлөгөөг эцэг, эхчүүд та бүхэнд хүргэж байна. Шалгалтад амжилт үзүүлэх нь зөвхөн хүүхдээс бус танаас ч хамаарна гэдгийг тэд анхааруулан зөвлөжээ.

1. Чиглүүл, тусал

Хүүхэдтэйгээ үр дүнтэй зөв яриа өрнүүлж, чиглүүл. Та хүүхдийнхээ сэтгэлзүйд эерэг нөлөө үзүүлж, стресс бухимдлаас хол байлган, цагаа зөв зарцуулахад нь туслаарай.

2. Цагаа удирдахад нь тусал

Математикаа анхаарах, уран зохиолдоо санаа зовох, англи хэлээ давтах, монгол хэлээ судлах, шалгалтад бэлдэх, ирээдүйгээ төлөвлөх гэх мэт ачаалал огцом нэмэгдэнэ. Та тэдэнд туслахын тулд долоо хоног, өдөр, цагаар нь хуваарь гаргаж, үр дүнтэй хичээл давтахад нь чиглүүлээрэй.

3. Дэмж, урамшуул

Хүүхдийнхээ чадаж байгаа зүйлийг чин сэтгэлээсээ дэмжиж, сайхан үгээр урамшуулан магтаарай. “Чиний ирээдүй энэ шалгалтаас хамаарна”, “Хэрвээ чи мөрөөдөлдөө хүрэхийг хүсэж байгаа бол шалгалтаа сайн өгөх ёстой” гэх мэт хөндий, албархаг үгээс зайлсхийж “хамгийн сайнаараа л ажилла”, “Энэ бол зүгээр л шалгалт, миний хүүгийн/охины ирээдүй хичээл зүтгэлээс л шалтгаална” гэх мэт үгсийг ашиглаарай.

4. Хариуцлага бүү үүрүүл 

“Шалгалтад хангалттай оноо авбал” гэх зэргээр ямар нэг зүйл амлах нь тэдэнд том дарамт гэдгийг санаарай. Хангалттай оноо авахгүй байсан ч бид үргэлж дэргэд чинь байна гэдгийг мэдрүүлж, илүү анхаарал хандуулаарай. Мөн өөртөө итгэлтэй, тайван, нухацтай байхыг зөвлөж, хэт их ачаалал, хариуцлага үүрүүлэхгүй байхыг хичээгээрэй.

5. Орчин, нөхцөлийг бүрдүүлж өг

Хэдий та чухал ажилтай байсан ч аль болох хойш тавьж хүүхдийнхээ шалгалтад бэлтгэх орчин нөхцөлийг нь гэртээ бүрдүүлж, шаардлагатай сургалтад хамруулж, зөвлөгөө мэдээлэл өгөх хүмүүстэй холбож, хэрэгцээт зүйлсийг бэлдэж өгөөрэй. 

6. Баг болж ажилла

Гэр бүлээрээ нэг баг болж хичээл зүтгэлийг нь илүү хурцал. Гэр бүлийн ярилцлага, амт чанартай хоол, дасгал хөдөлгөөнийг хамтдаа хийх нь таны хүүхдэд илүү хүсэл тэмүүлэл өгөх болно. 

7. Анхаарал сарниулах зүйлсээс нь хол байлгаарай

Шалгалтад бэлдэх энэ хариуцлагатай үеэр нь элдэв  дуу хөгжим, дэмий яриа, нэвтрүүлэг, кино, гэх мэт анхаарал сарниулах зүйлээс хүүхдээ хол байлгаарай. 

“Таны хийх ёстой зүйл бол юу таны хүүхдийн хичээлд саад болж байгааг олж тогтоогоод, аль болох түүнээс хол байлгах явдал юм”.

 8. Шалгалтын стратегийн талаар ярилц

Хариултыг хэрхэн бичих, аль асуултыг эхлээд бөглөх, янз бүрийн хэсгүүдийн хооронд цагийг хэрхэн хуваарилах зэргийг хүүхэдтэйгээ ярилцаж, санал бодлоо солилцоорой. 10 хүүхэд тутмын 6 нь стратегиа анхаардаггүй учраас оноогоо алддаг. Тиймээс та хүүхэдтэйгээ суугаад энэ тухай ярилц. Та оюутан байхдаа тест бөглөдөг байсан аргаа ч зааж өгч болно шүү дээ. 

9. Хүүхдээ ажиглаарай

Маш сайн бэлдсэн хүүхэд ч шалгалтын үеэр сандарч, хямардаг. Ямар нэг хэмжээгээр сандарч, санаа зовох нь хэвийн зүйл боловч, хэрвээ хүүхэд “Би энийг хийж чадахгүй нь”, “Би ч бүтэлгүйдэх нь ээ” гэх мэт сөрөг үгсийг хэрэглэж байвал илүү анхаарал хандуулж, ажиглаарай. Санаа зовсноос үүдсэн сэтгэл гутралд орж болзошгүй.  Хоолны дуршил буурах, байнга унтах, цочромтгой, уур уцаартай болох, тэвчээр нь алдагдах гэх мэт тохиолдлууд хүүхэд хэт их стресст орж байгааг илтгэх шинж тэмдгүүд юм. Иймээс анхаараарай! 

10. Эцэст нь

Хүүхэд бүр өөр. Таны хүүхдийг танаас өөр хэн ч мэдэхгүй. Түүний хичээлд туслах нь сайн боловч та бүх зүйлд оролцоод байх шаардлагагүй. 

Хэрвээ таныг хэтэрхий их оролцож байна гэсэн хандлагатай, төвөгшөөсөн байдал үзүүлбэл, илэн далангүй ярилцаж, түүнийг ойлгохыг хичээгээрэй.

Залуусыг хөдөлмөрт бэлтгэх оролцоо төслийг өнгөрсөн жилээс эхлэн зохион байгуулсан. Уг төслийн дагуу ажил эрхлээгүй залуусыг тогтмол ажлын байранд зуучлах, мэргэшүүлэх зорилготой энэ хөтөлбөрийн бүртгэл өнөөдөр  дуусна.

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамнаас өгсөн мэдээллээр төслийн үндсэн зорилго нь 18-34 насны ажил, хөдөлмөр эрхлээгүй иргэдийг идэвхжүүлэх бөгөөд сургалтад хамрагдсанаар тогтвортой ажлын байранд зуучлуулах боломжтой.

Өнгөрсөн жил 2389 залуусыг хөдөлмөрт бэлтгэх сургалтад хамруулсан. Үүнээс оны эцэст 806 нь байнгын ажлын байртай болсон. Мөн 1700 гаруй залуусыг сургалтын дараа 15 хоног үйлдвэрийн дадлагад хамруулаад байна. Энэхүү сургалтыг 14 хоног вакумжуулсан хэлбэрээр зохион байгуулдаг. Хичээлийн агуулгын хувьд хөдөлмөрийн үнэ цэнэ, харилцааны ур чадвар, анкет бөглөх зэрэг хамаардаг. Үүнээс гадна өв соёл, эрүүл мэнд, батлан хамгаалахын чиглэлээр хичээлүүд ордог.

Энэхүү тэтгэлгийн онцлог нь хоёр долоо хоногийн сургалтын дараа хичээлд бүрэн хамрагдсан хүмүүст 500 мянган төгрөг бэлнээр олгодог. Үүний дараа үйлдвэрлэлийн дадлагыг хийвэл мөн 500 мянган төгрөг өгдөг.

Тэтгэлэгтэй төсөлд хамрагдахын тулд хэд хэдэн шаардлага тавьдаг. Үүнд:

• Ажил хөдөлмөр эрхлэх хүсэлтэй 18-34 насны иргэн байх
• Сүүлийн гурван сар ажил хийгээгүй, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөөгүй
• Сургалтад хамрагдах үед их, дээд сургууль, МСҮТ-д хамрагдаагүй байх ёстой.

Засгийн газрын 58 дугаар тогтоолоор энэ төсөл 2024 он хүртэл хэрэгжинэ. “Залуучуудыг хөдөлмөрт бэлтгэх оролцоо” төсөл зөвхөн иргэдэд дэмжлэг үзүүлэх бус, ажил олгогчдыг мөн харгалздаг. Тухайлбал, тогтвортой ажлын байраар хангаж, 12 сараас дээш төсөлд хамрагдсан иргэнийг ажлуулсан тохиолдолд тухайн компанийн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийг хөнгөлдөг. Гэхдээ хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр буцаан олгодог.

Ямар нэгэн боловсрол эзэмшээгүй иргэд ч энэ төсөлд хамрагдаж болно. Тиймээс мэргэжил эзэмшээгүй залуус хөдөлмөрт оролцоотой байх талаар сайн ойлголт авдаг. Өнгөрсөн жил хамрагдсан иргэд энэ жил хамрагдах боломжтой эсэх талаар тодруулж байна. Төсөлд хамрагдсан иргэдийн тухайд дахин хамрагдах боломжгүй юм байна. Бүртгүүлэх иргэд E-mongolia системд хандах эсвэл нэг цэгийн үйлчилгээний төвд очиж биечлэн бүртгүүлэх боломжтой.

 Эх сурвалж:ХНХЯ

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэрэмжит сургалтын тэтгэлгийн сонгон шалгаруулалтыг Засгийн газрын 2021 оны 275 дугаар тогтоолоор баталсан “Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэрэмжит сургалтын тэтгэлэг олгох журам”-ын дагуу зохион байгуулж, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оюутнуудад өчигдөр батламж гардууллаа.  

Гадаадын их, дээд сургуулийн магистр, докторын хөтөлбөрт суралцах сонирхолтой 77, дотоодын их, дээд сургуулийн сургалтын төлбөрийн дэмжлэг авах хүсэлтэй 146 суралцагч өргөдөл ирүүлснээс нийт 75 иргэнийг журмын дагуу сонгон шалгаруулсан байна.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оюутан залууст “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг танилцууллаа. Тэрбээр, Монгол Улсын Засгийн газраас Шинэ сэргэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, хүний нөөцийг бэлтгэхэд оюутан залуусын хувь нэмэр чухал гэдгийг онцлон хэллээ.  Дэлхийн шилдэг их, дээд сургуульд Монголын оюутан залуус суралцахад Засгийн газар дэмжлэг үзүүлэх ажлыг цаашид ч үргэлжлүүлнэ” гэв.

Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан “Энэ жилийн тэтгэлэг Шинэ сэргэлтийн зургаан бодлогыг хэрэгжүүлэхэд тэргүүлэх мэргэжлээр суралцах залуусыг дэмжсэнээрээ онцлог. Ирэх 10 жилд “Алсын хараа-2050”,”Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг хэрэгжүүлэхэд манай улсад 38,000 инженер техникийн ажилтан хэрэгтэй гэсэн судалгаа гарсан. Ажлын хэсэг  бодлого, судалгаанд үндэслэж тэргүүлэх мэргэжлийн чиглэлийг харгалзан сонгон шалгаруулалт хийсэн” гэлээ.

Оюутнуудыг төлөөлж АШУҮИС-ийн оюутан Г.Хонгорзул сэтгэгдлээ хэллээ. Тэрбээр “Ерөнхий сайдын тэтгэлэг оюутан залуус бидний дэлхийд өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх, суралцах тэгш боломж олгож байна, маш их баяртай байна” гэлээ.

Мөн Лейден их сургуулийн докторын хөтөлбөрийн оюутан М.Ренчинханд “Зүрх судасны оношилгооны чиглэлээр мэргэшиж буй миний хувьд судалгааны ажлаа хийж, үргэлжлүүлэн суралцах боломжийг Ерөнхий сайдын нэрэмжит тэтгэлэг олгож байна. Зүрх судасны өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, энэ чиглэлийн менежментийг сайжруулахад Монгол Улсдаа хувь нэмрээ оруулах зорилготой суралцаж байна” гэж хэллээ.